'We moeten stoppen met het gepruts'

Dat we steeds meer bouwen met in een fabriek gemaakte bouwdelen, is geen nieuws. Dat bij prefabricage nieuwe ontwerpregels nodig zijn, is voor een deel van de partijen in de branche wél nieuw. “We moeten stoppen met het gepruts op de bouwplaats en nu echt werk maken van efficiënter bouwen,” stelt promovendus Wim Verburg. “Daarvoor is het noodzakelijk de kloof tussen de ontwerp- en realisatiefase te dichten. In een wereld waarin prefab een steeds grotere rol speelt, kunnen we met dikkere voegen niet meer uit de voeten.”

Wim Verburg is auteur van het proefschrift ‘Design for assembly’.

De kloof dichten

“Stel dat je alle beschikbare technologie uit alle denkbare industrieën zou kunnen toepassen bij het bouwen, wat zou dat betekenen voor de kwaliteit en de kosten van onze gebouwen? Met deze vraag ben ik een aantal jaar geleden de boer op gegaan en de antwoorden -allemaal afkomstig van professionals in de gebouwde omgeving- waren unaniem: de stellige verwachting is een stijging van de kwaliteit en een daling van de kosten. De belemmering? Die zit in de kloof tussen ontwerp en uitvoering. Deze gap maakt het toepassen van genoemde technologieën en ook  -zo wijst de praktijk uit- het optimaal toepassen van prefab gebouwdelen onmogelijk. Anticiperen op ontwerpfouten is er in de wereld van prefab namelijk niet bij. On site worden bouwdelen niet langer bewerkt, maar er wordt geassembleerd en dat betekent dat we discrepanties niet meer kunnen wegpoetsen met genoemde dikkere voegen. Op de bouwplaats wordt immers niet meer gevoegd. Bouwdelen worden aangevoerd op de gewenste positie gepositioneerd, gecontroleerd en bevestigd.”

Nieuwe ontwerpregels

“In traditionele bouw zie je dat de breedte van kozijnen is afgestemd op koppenmaat van de te verwerken baksteen. Ook de breedte en hoogte van het gebouw zelf hebben een relatie met de lagen- en koppenmaat van deze steen. Allemaal gebaseerd op ontwerpregels passend bij het bouwen met bakstenen. Nu we overstappen op een ander productiesysteem -een systeem waarin we gebouwdelen in een fabriek produceren en op de bouwplaats assembleren- is het vanzelfsprekend dat we nieuwe ontwerpregels nodig hebben. Tenminste, zo zie ik het. En met mij vele anderen, weet ik na het schrijven van mijn proefschrift The development of a desingn-for-assembly method for construction and infrastructure projects, afkort Design for assembly. Met dit werk wil ik een bijdrage leveren aan het dichten van de kloof.’

Verburg heeft aan de hand van design for assembly, zoals bekend uit de werktuigbouw en fabrieksmatige productie, een methode ontwikkeld voor de bouw en infra. Deze methode is getoetst en verfijnd aan de hand van verschillende voorbeeldprojecten: vier renovatieprojecten uit de woningbouw, een kantoorgebouw en een voetgangersbrug.

Het voortouw

Verburg legt de nadruk op nieuwe ontwerpregels. Ziet hij de voorschrijvende partij dan ook als initiator in dit veranderingsproces? “Iedere schakel heeft een rol: de voorschrijvende partijen hebben de kennis nodig, toeleveranciers moeten deze kennis delen, maar ik zie vooral de opdrachtgever als kartrekker. Hij/zij moet willen dat we op voorhand niet alleen duidelijkheid hebben over bijvoorbeeld de brandveiligheid van een bouwwerk, maar ook over de maakbaarheid ervan. Bij prefabricage is het van groot belang om al bij het ontwerp rekening te houden met de fabricagemogelijkheden en de assemblage.. Anders gaat het op de bouwplaats onherroepelijk fout. De sleutel tot het succes is dat verschillende systemen als het skelet en het dak goed op elkaar aansluiten. Gebeurt dat niet, dan moeten de gevolgen van de maatafwijkingen die op de bouwplaatst moeten worden opgelost, hierdoor creëren we langere bouwtijden dan nodig en kunnen we rekenen een tegenvallende kwaliteit en esthetiek. Het is hoog tijd voor het toepassen van evidence-based ontwerpregels, zoals die in Design for assembly beschreven zijn. Met behulp van deze methode kan een ontwerp gebaseerd worden op praktisch realiseerbare maatafwijkingen bij de fabricage en assemblage. Design for assembly sluit dus aan bij de beschikbare fabricagemogelijkheden en assemblageprocessen”

Benutten van de mogelijkheden

De promovendus stelt dat er in de bouw ongelofelijk veel geprutst wordt. “Natuurlijk zijn gebouwen vaak uniek, de toe te passen processen zijn dat echter niet. Waarom vinden we dan elke keer opnieuw het wiel uit? Er wordt weleens gezegd dat de bouw een rondreizend circus is. Het is toch heel erg dat we -en ik doel met we eigenlijk vooral op opdrachtgevers- dat toestaan? Dat we daar voor betalen? Met het toepassen van evidence-based ontwerpregels krijg je een beheersbaar bouwproces, ruimte voor het benutten van de beschikbare fabricagetechnologieën, een hogere arbeidsproductiviteit en een beter gebouw. En als je het kunt beheersen, kun je het ook optimaliseren met betrekking tot de waarde en de kosten! Zo simpel is het.” En het staat dus al op papier. Laat je inspireren!